Beleidslijn van 2009
Na uitvoerig overleg op verschillende niveaus in ons bisdom kwam in het voorjaar 2009 de "Beleidslijn uitvaartliturgie en - pastoraal" tot stand.
Aangezien de eucharistieviering de viering is van ons verrijzenisgeloof in zijn volheid, werd bijzondere aandacht besteed aan de uitdrukkelijke band tussen de uitvaartliturgie en de eucharistie.
Als algemene regel werd het dubbele aanbod van uitvaartliturgie bevestigd:
De uitvaartliturgie kan, waar mogelijk en wenselijk, gevierd worden met de eucharistie.
Indien dit niet mogelijk of wenselijk is, gebeurt de uitvaartliturgie in een gebedsviering met daarbij de uitnodiging aan de zondagse eucharistie deel te nemen waarin de verzamelde gemeenschap dan ook uitdrukkelijk bidt voor de overledene.
Naast deze algemene regeling maakte de beleidslijn het mogelijk dat - indien aan enkele duidelijke voorwaarden wordt voldaan - het plaatselijk beleid in een federatie de uitvaartliturgie in een gebedsviering als algemene norm voorstelt.

In onze federatie werd toen gekozen om bij iedere uitvaart te familie te laten kiezen.
In de goede week - witte donderdag tot stille zaterdag - is een uitvaart altijd traditioneel binnen een gebedsviering.
In een aantal dekenaten ging men meteen over tot gebedsviering als algemene norm.

Evolutie
Uitgaande van de beleidslijn werden ernstige inspanningen gedaan om leiders van de uitvaartliturgie met gebedsviering te vormen en deze te laten ingroeien in de praktijk van de uitvaartliturgie.
Binnen ons dekenaat kozen we in eerste fase om hiertoe de diakens en parochieassistenten naast de parochiepriesters te laten fungeren.
Ondertussen blijkt dat waar de algemene regeling van het dubbele aanbod van toepassing is, in de realiteit bijna altijd voor een uitvaart met eucharistie werd gekozen.
In sommige federaties koos men resoluut voor de uitvaartliturgie in een gebedsviering als algemene norm.
Dit leidt dan weer tot spanningen tussen de algemene regeling en de uitzondering en wordt als een gebrek aan uniformiteit aangevoeld.
Nochtans is de uitvaartliturgie met gebedsviering een volwaardige kerkelijke uitvaart.

De uitvaartliturgie met gebedsviering - in verbondenheid met de zondagseucharistie - als standaard.

Het bisdom wil de uitvaartliturgie met gebedsviering als standaardvorm stellen.
Bij een uitvaartliturgie met gebedsviering wordt in de daarop volgende zondagseucharistie ter intentie van de overledenen gebeden en is meteen een uitdrukkelijk herdenkingsmoment.
De uitvaartliturgie met gebedsviering is zoals eerder gezegd een volwaardige kerkelijke uitvaart.
Deze vorm van liturgie wordt immers gehouden in aanwezigheid van de geloofsgemeenschap, ze wordt geleid door de priester, de diaken of andere persoon die door de bisschop werd gemandateerd en ze verloopt volgens een vastgestelde rite in verbondenheid met de zondagseucharistie.
Deze vorm wordt dus door het bisdom als standaard voor allen aanbevolen.

Uitzonderlijk zal de uitvaartliturgie met een eucharistieviering door het plaatselijk pastoraal beleid (pastoor) worden toegestaan als de nabestaanden op eigen initiatief en om geloofsredenen naar een uitvaartliturgie met eucharistie uitdrukkelijk vragen en hiervoor ook objectieve elementen aanwezig zijn.
Voorbeelden zijn een uitvaart van priester, diaken, religieus voor wie de eucharistie op een eigen wijze tot de essentie van zijn of haar leven behoort of voor een leek die elke zondag aan de eucharistie deelnam en eventueel regelmatig in de week.
De voorwaarde is wel dat de plaatselijke priester beschikbaar is om voor te gaan.
Maar men wil dit soort situaties als uitzondering zien. Men wil geenszins ongemerkt vasthouden aan bestaande gewoontes.

Voor de burgerlijke wet bestaat de mogelijkheid om in een "wilsbeschikking" bij de dienst bevolking in een zelfgeschreven tekst de modaliteiten voor de uitvaart vast te leggen.
Bijvoorbeeld: kerkelijke uitvaart volgens de standaard of met eucharistie ( maar dan gemotiveerd), crematie of begraving, enkel avondwake of avondwake en uitvaart enz…..
Dat maakt het voor de nabestaanden en de parochieverantwoordelijken ook duidelijk.

Datum van de invoering van de uitvaartliturgie met gebedsviering als standaard:
In de komende maanden kan dat per federatie bekeken worden.
De standaard zal voor heel het bisdom in ieder geval ingaan op 1 januari 2015.
Binnen onze eigen federatie willen we ter voorbereiding de mogelijkheid voor een uitvaart met gebedsviering vanaf nu sterker promoten en zo mogelijk per 1 januari 2014 reeds de standaard invoeren.
In de toekomst houden we u verder op de hoogte van de ontwikkelingen.

Samenvatting van de tekst van Mgr. Patrick Hoogmartens, bisschop van Hasselt op 15 november 2012.